لعاب در واقع یک لایه یا قشر غیرقابل نفوذ است که در طی عملیات پخت یا زینترینگ به بدنه سرامیک متصل شده و استحکام آن را افزایش می‌دهد. از نمونه‌های ملموس کاربرد لعاب کاری می‌توان به لعاب سفال، لعاب سرامیک و کاشی، لعاب فلز و … اشاره نمود. شما می‌توانید با خرید ظروف بدون لعاب و انجام لعاب کاری در منزل، به خلق آثار هنری زیبایی بپردازید. ژئومارس اقدام به پرینت سه بعدی محصولات بدون لعاب نموده است که شما می‌توانید با مراجعه به سایت فروشگاهی ژئومارس آن را خریداری نمایید. برای آشنایی بیشتر با لعاب و لعاب کاری، انواع لعاب و روش لعاب کاری سرامیک در منزل تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
لعاب چیست؟
ظروف سرامیکی و سفالی در میان مردم به خصوص ایرانیان سابقه دیرینه دارند. این نوع ظروف علاوه بر اینکه جنبه تزیینی دارند اما به عنوان ظروف پذیرایی و غذاخوری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. ظروف سفالی و سرامیکی با رنگ و لعاب‌های متنوعی ساخته می‌شوند و در بازار به فروش می‌رسند. پیشرفت تکنولوژی و اطمینان به خرید اینترنتی باعث شده است که بتوان با اطمینان اقدام به خرید و فروش لعاب سرامیکی کرد. همچنین می‌توانید ظروف بدون لعاب را از سایت ژئومارس خریداری نموده و سپس عملیات لعاب کاری را متناسب با سلیقه خود انجام دهید.
شاید این سوال برای شما پیش آمده است که لعاب سرامیک یا لعاب سفال چیست و کلمه لعاب یعنی چه؟ برای پاسخ به پرسش‌های مطرح شده باید بگوییم که لعاب به پوشش شیشه‌ای یا شیشه مانند گفته می‌شود که در عین اینکه ضخامت کمی دارد اما سختی بالایی از خود نشان می‌دهد. این پوشش شیشه‌ای بر روی سطوح کاشی، سرامیک و یا سفالی قرار می‌گیرد و علاوه بر اینکه به آن درخشندگی می‌بخشد، استحکام آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
ماده مورد استفاده به عنوان لعاب پودر نرمی است که بر روی سطح مورد نظر قرار می‌گیرد و پس از آنکه ظرف لعاب کاری شده در کوره پخته شد به صورت یک سطح بسیار نازک پوششی بر روی ظروف سفالی و سرامیکی در می‌آید. لعاب‌ها به صورت مات، شفاف، کدر، صاف و نیز بافت دار وجود دارند. تنوع در رنگ و لعاب به فرمول و مواد تشکیل دهنده آن بستگی دارد به همین دلیل می‌توان با ترکیب و یا تغییر در ساختار مواد تشکیل دهنده لعاب، رنگ و لعاب‌های جدیدی ایجاد کرد. لازم به ذکر است که لعاب ماده چسبنده‌ای نیست اما در تماس با سفال به درون خاک رس نفوذ کرده و هنگامی که تحت حرارت معینی قرار گیرد، بر روی سفال نهادینه می‌شود.
انواع لعاب
همانطور که گفته شد، استفاده از رنگ و لعاب در سفال، سرامیک، کاشی، آجر و … مرسوم است. تنوع رنگ‌ها نیز به دلیل تنوع ترکیبات معدنی مواد لعاب است. ترکیبات معدنی که لعاب مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل موارد زیر می‌باشند:
- اکسید آهن
- اکسید کبالت
- اکسید کروم
- اکسید مس
- کربنات مس
علاوه بر ترکیب معدنی لعاب، مقدار اکسیژن موجود در کوره نیز می‌تواند سبب تغییر رنگ لعاب شود. به عنوان مثال استفاده از کربنات مس در یک محیط اکسیداسیون، رنگ فیروزه ای را به دست می‌دهد اما در صورت کم بودن اکسیژن، لعاب رنگ قرمز روشنی خواهد داشت. از انواع لعاب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
لعاب قلع؛ معروف به لعاب سفید مات، کاربرد: سفالگری ایرانی و اسلامی
لعاب سرب؛ لعاب براق و شفاف در دما 800 درجه سانتی گراد، کاربرد در سفالگری
لعاب خاکستر؛ ایجاد شده از چوب و گیاه زبان گنجشک (شامل پتاس و آهک)
لعاب فلدسپات؛ تزیین ظروف غذاخوری
لعاب نمکی؛ ایجاد حالت پوست پرتقالی بر روی سفال
لعاب قلیایی؛ پرکاربردترین نوع لعاب، تهیه شده از 60 درصد شیشه قلیایی، 25 درصد سلیس خام، 15 درصد بلور یا خرده شیشه
لعاب کدر؛ لعاب درخشان اما بدون خاصیت عبور نور
لعاب شفاف و درخشان؛ عبور مناسب نور (استفاده در نقاشی زیرلعابی)
لعاب مات؛ متفاوت با لعاب شفاف به دلیل تفاوت در ساختار ذرات کریستالی
لعاب رنگین کمانی؛ معروف به لعاب قازمغازی، انعکاس نورهایی با طول موج بنفش و آبی و عبور سایر نورها
لعاب ترک‌دار یا ترک نما؛ از لعاب‌های محبوب با تجربه تحمل ضرایب انبساط و انقباض بالا
لعاب زرین فام؛ جلای فلزی مانند، دو لایه لعاب (لعاب اول کدر و پس از پخت لعاب دوم اکسیدهای فلزی آن احیا می‌شوند و سطحی فلزی باقی می‌ماند که به دوره سلجوقی باز می‌گردد.)
زیر لعاب‌ها؛ حد میانی بدنه اصلی و لعاب اصلی، جهت ترمیم عیوب سطح کار
لعاب کاری سرامیک در منزل
لعاب سرد یکی از انواع لعاب کاری سرامیک در منزل است که برای انجام آن نیاز به کوره داغ نیست. به همین دلیل نام لعاب بدون کوره را نیز می‌توان به آن داد. این نوع از لعاب و رنگ‌ها بدون نیاز به قرارگیری در محیط کوره، می‌توانند ظاهری براق و درخشان به ظروف سفالی، سرامیکی و … دهند. اگر چه عموم بر این باورند که لعاب سرد می‌تواند باعث کاهش کیفیت محصولات سرامیکی شود اما این گونه نیست؛ اگر این روند با دقت و حساسیت بالا انجام گیرد، محصول نهایی با کیفیت مطلوب تولید خواهد شد.
از انواع ابزار و رنگ‌های لعاب سرد جهت لعاب کاری در خانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رنگ سرامیکی
- رنگ آکرلیک
- حلال رنگ
- دورگیر آکریلیک
- ظرف مناسب جهت لعاب کاری سرد
- قلمو مناسب
رنگ‌های سرامیکی در انواع مختلفی در بازار وجود دارند که می توان متناسب با سلیقه اقدام به خرید آن نمود. همچنین رنگ‌های آکریلیکی دوام و درخشندگی بالایی دارند و در صنعت اتومبیل سازی نیز استفاده می‌شوند. بخشی از رنگ‌های آکریلیکی محلول در آب می‌باشند که به نسبت انواع دیگر با سرعت بالاتری خشک می‌شوند و به دلیل سازگاری بهتر با محیط زیست پیشنهاد می‌شوند.
از انواع حلال رنگ در لعاب کاری سرد می‌توان به تینر اشاره نمود که جهت از بین بردن ساختار رنگ و پاک کردن آن استفاده می‌شود. دورگیر اکریلیکی نیز برای ایجاد خطوط ظریف و زیبا بر روی ظروف سفالی و سرامیکی استفاده می‌شود. ظرف مناسب لعاب کاری سرامیک در خانه نیز باید دارای سطح خارجی نسبتا صیقلی باشد و برای رنگ آمیزی و طرح اندازی روی آن استفاده از قلموی مناسب اهمیت زیادی دارد. قلموی سرگرد از گزینه‌های مناسب برای اینگونه مصارف است.
سایت‌ها و فروشگاه‌های معتبری جهت فروش لعاب سرامیک وجود دارند که می‌توانید به آن‌ها مراجعه نموده و اقدام به خریداری نمایید.
آموزش لعاب کاری سرد
جهت انجام لعاب کاری سرد در منزل می‌توانید پس از انتخاب ظرف مناسب، تمام سطح ظرف را با رنگ اکریلیک سفید بپوشانید. باید دقت کنید که تمام سطح پوشانده شود و قسمت بدون رنگ باقی نماند. سپس متناسب با طرح مدنظرتان اقدام به دورگیری نموده و پس از آن منتظر بمانید تا کاملا خشک گردد.
رنگ لعاب خریداری شده خود را با حلال مناسب ترکیب نموده و بر تمامی قسمت‌های ظرف بریزید به صورتی که لعاب به صورت یکسان بر تمام سطح پخش شود. مجدد نیاز است که ظرف را در فضای باز قرار دهید تا مجدد خشک شود.
جهت استفاده از قلم مو برای انجام لعاب کاری در خانه باید ابتدا رنگ لعاب آماده شده را به خوبی همزده و با قلمو بر روی سطح ظرف پخش کنید. به این نکته توجه کنید که قلمو باید در پایان هر مرحله به طور کامل شسته شود. استفاده از زیر لعاب‌ها برای ایجاد طرح‌های هنرمندانه و زیبا پیشنهاد می‌شود.
گروه ژئومارس اقدام به تولید ظروف دکوری و چند منظوره با استفاده از پرینتر سه بعدی نموده است. شما می‌توانید برای خرید محصولات بدون لعاب به فروشگاه سایت ژئومارس مراجعه نموده و اقدام به خرید ظروف پرینت شده سرامیکی یا سفالی نمایید.
